Zwolnienia lekarskie – 500 tys. kontroli ZUS w 2023 r.

W 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych planuje 500 tys. kontroli pracowników będących na L4, o blisko 70 tysięcy więcej niż rok wcześniej. To odpowiedź na rosnącą ilość zwolnień lekarskich.

Im więcej L4, tym więcej kontroli ZUS

Według danych ZUS w 2022 r. w Polsce zarejestrowano aż 27 mln zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy na łączną liczbę 288,8 mln dni. Dla porównania w 2021 r. lekarze wystawili 20,5 mln zaświadczeń lekarskich, a łączna liczba dni absencji w pracy wynikającej z tych zaświadczeń wyniosła 239,9 mln.

Z raportu ZUS wynika, że najczęstszą przyczyną nieobecności w pracy w 2022 roku były choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej (16,4 proc. wszystkich nieobecności). Dalsze miejsca zajmują ciąża, poród i połóg (15,7 proc.), choroby układu oddechowego (14,2 proc.), urazy i zatrucia (13,3 proc.) oraz zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (10 proc.).

W związku rosnącą liczbą wystawianych zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy ZUS zwiększa liczbę kontroli prawidłowości wykorzystywania L4. W 2022 r. całkowita liczba kontroli wyniosła 429,9 tys., a łączna kwota obniżonych i cofniętych świadczeń pieniężnych z tytułu ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wyniosła ponad 153,3 mln PLN.

W 2023 r. ZUS zapowiedział 500 tys. kontroli zwolnień lekarskich, czyli blisko 15% więcej niż rok wcześniej. Decyzja jest podyktowana zarówno wzrostem liczby absencji chorobowych, jak i zakończeniem okresu pandemii, który utrudniał weryfikację L4 oraz wizyty w domach ubezpieczonych.

Elektroniczne zwolnienia lekarskie (e-ZLA) a kontrole L4

Od 1 grudnia 2018 r. zwolnienia lekarskie wystawiane są jedynie w formie elektronicznej, czyli e-ZLA. Elektroniczne zwolnienia lekarskie, jak podaje ZUS, to lepszy wgląd zarówno w przyczyny nieobecności w pracy, jak i więcej niezbędnych danych statystycznych, które pozwalają lepiej zaplanować przyszłe kontrole.

W zasadzie e-ZLA polega na zastąpieniu tradycyjnych zwolnień lekarskich w formie papierowej odpowiednikami w formie elektronicznej. Po wystawieniu e-ZLA przez lekarza, płatnik składek otrzymuje takie e-ZLA udostępnione przez ZUS na swoim profilu na PUE ZUS nie później niż w dniu następującym po dniu otrzymania e-ZLA. Warto dodać, iż udostępniona płatnikowi wersja nie zawiera numeru statystycznego choroby ubezpieczonego. Czytaj także: Od 1 stycznia 2023 r. obowiązek posiadania konta na PUE ZUS

Na profilu PUE ZUS płatnika/pracodawcy wydzielone jest specjalne miejsce, w którym widoczne są elektroniczne zwolnienia pracowników, a dzięki profilowi PUE ZUS pracodawca może też szybko drogą elektroniczną wystąpić do ZUS z wnioskiem o kontrolę prawidłowości wystawiania L4.

Szczegółowy tryb i zasady przeprowadzania tychże kontroli określają przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 27 lipca 1999 r.

Zasadniczo kontrola prawidłowości wykorzystywania L4 polega na ustaleniu, czy:

• w okresie zwolnienia lekarskiego pracownik nie wykonuje pracy zarobkowej, lub
• czy nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego od pracy w sposób niezgodny z jego celem.

Kontrolę pracodawca przeprowadzić może:

• w miejscu pracy,
• w miejscu zamieszkania,
• w miejscu czasowego pobytu,
• w innym miejscu, jeśli jest to celowe.

Ważne jest jednak aby, podczas przeprowadzania kontroli przestrzegać przepisów prawa, w tym regulacji dotyczących ochrony danych osobowych (RODO). Dowiedz się więcej: Monitoring zgodności z RODO

Osoba przeprowadzająca kontrolę nie może wymagać od osoby kontrolowanej podania informacji o stanie zdrowia lub przyczynie, która spowodowała niezdolność do pracy. Według najnowszych wytycznych ZUS nie każda nieobecność pracownika w miejscu zamieszkania lub pobytu w trakcie kontroli musi być uznana za powód do odmowy prawa do zasiłku. Możliwe bowiem, że była ona uzasadniona i należy najpierw to sprawdzić.

L4 a wynagrodzenie chorobowe

Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy przysługuje osobom zgłoszonym do ubezpieczenia chorobowego, a podstawą wypłaty świadczenia jest L4 czyli zwolnienie lekarskie wystawione w formie elektronicznej czuli e-ZLA przez lekarza.

Prawo do wynagrodzenia chorobowego wypłacanego przez pracodawcę z jego środków przysługuje pracownikom, osobom wykonującym pracę nakładczą albo odbywającym służbę zastępczą za czas niezdolności do pracy trwający łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a jeżeli dana osoba ukończyła 50 rok życia, łącznie za okres do 14 dni.

Potem odpowiednio od 34. lub od 15. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym przysługuje zasiłek chorobowy finansowany ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ponadto, zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy, nie dłużej niż przez okres:

• 182 dni,
• 270 dni – w przypadku niezdolności do pracy powodowaną gruźlicą lub jeśli niezdolność do pracy przypada w trakcie ciąży.

Wysokość wynagrodzenia chorobowego zależy od przyczyny niezdolności do pracy i wynosi odpowiednio:

• 80% – w przypadku choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
• 100% – w przypadku choroby w trakcie ciąży, wypadku w drodze do pracy lub z pracy, poddania się badaniom lekarskim w związku z kandydowaniem na dawcę komórek, tkanek i narządów oraz lub zabiegiem pobrania tych organów kiedy pracownik przebywał w szpitalu w tym okresie.

Czytaj także: Minimalne wynagrodzenie w 2023 – rząd przyjął rozporządzenie

ZUS – sprawdź, jak możemy pomóc: