Zmiany w L4 – projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przedstawiło projekt przepisów, które dotyczą m.in. możliwości łączenia zwolnienia lekarskiego z pracą w innej firmie. Dowiedz się więcej o szczegółach zmiany i o tym jak mogą one wpłynąć one na sytuację pracodawców. Czy będzie to kolejna rewolucja w prawie pracy?

Nowe przepisy o zwolnieniach lekarskich. Co zyskają pracodawcy?

Na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego resort pracy opublikował projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Nowe regulacje mają szeroki zakres, jednak dla pracodawców szczególne znaczenie może mieć zmiana dotycząca definicji pracy zarobkowej i wykonywania pracy zarobkowej w przepisach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z najnowszym orzecznictwem Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 6 października 2022 r. III USK 18/22 – ustawodawca zaproponował w projekcie nowelizacji następujące brzmienie definicji pracy zarobkowej podanej w art. 17 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780):

Pracą zarobkową, o której mowa w ust. 1 pkt 1, jest każda czynność mająca charakter zarobkowy, niezależnie od stosunku prawnego będącego podstawą jej wykonania, z wyłączeniem czynności incydentalnych, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności.

Natomiast:

Aktywnością niezgodną z celem zwolnienia od pracy, o której mowa w ust. 1 pkt 2, są wszelkie działania utrudniające lub wydłużające proces leczenia lub rekonwalescencję, z wyłączeniem zwykłych czynności dnia codziennego lub czynności incydentalnych, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności.

Ponadto,

W przypadku spełniania warunków do podlegania ubezpieczeniom społecznym z co najmniej dwóch tytułów do tych ubezpieczeń, niezdolność do pracy z powodu choroby dotyczy każdego z tych tytułów, chyba że wystawiający zwolnienie od pracy wskaże w orzeczeniu, że praca zarobkowa w ramach określonego tytułu może być wykonywana z uwagi na rodzaj tej pracy.

Z powyżej zacytowanych fragmentów projektu ustawy przedstawionego przez resort pracy wynika, że:

• dopuszczalna będzie aktywność zawodowa w trakcie przebywania na L4, o ile będzie to aktywność sporadyczna i incydentalna, wymuszona okolicznościami, czyli np. taka, która jest istotna dla pracodawcy jak podpisanie faktury lub listu przewozowego, a zaniechanie podjęcia tych czynności zawodowych mogłoby prowadzić do start finansowych,
• dopuszczalna będzie inna aktywność zawodowa jeśli lekarz wskaże w treści L4, że chory może wykonywać inną pracę niż ta, do której jest niezdolny (np. chrypka uniemożliwia dziennikarzowi prowadzenie audycji, ale nie stanowi przeszkody do pracy w redakcji),
• dopuszczalne będzie podejmowanie czynności codziennych w trakcie przebywania na L4, takich jak zakupy leków czy wyjście do lekarza bez utraty prawa do zasiłku chorobowego.

Nowe przepisy – lepsze funkcjonowanie przedsiębiorstw?

Z punktu widzenia pracodawców projektowane zmiany należy ocenić pozytywnie. Pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim będzie bowiem mógł wykonać niezbędne czynności formalne, jak np. akceptacja faktur lub wykonywać inne zadania zgodnie ze wskazaniami w orzeczeniu o niezdolności czasowej do pracy.

Nowe regulacje to korzyści dla firm, mogą one pomóc:

• ograniczyć negatywne skutki absencji pracowników, 
• zapewnić większą elastyczność w zarządzaniu czasem pracy,
• pozytywnie wpłynąć na redukcję kosztów.

Podsumowując, projektowane przepisy mogą więc mieć realny wpływ na lepsze funkcjonowanie firm.

Prowadzisz firmę? Zobacz jakie zmiany w składkach zdrowotnych dla przedsiębiorców przygotowuje rząd, przeczytaj artykuł: Składka zdrowotna dla przedsiębiorców. Rządowy projekt ustawy nowelizującej

Kontrole L4 – jakie zmiany?

Powyżej omówione zmiany w przepisach przełożą się także na nowe podejście do kontroli ubezpieczonych i prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem.

Nieobecność podczas kontroli nie zawsze równa się utrata zasiłku

ZUS ma prawo przeprowadzić kontrolę w miejscu wskazanym przez chorego. Co jednak, gdy podczas wizyty kontrolnej pracownika nie ma we wskazanym miejscu? Czy oznacza to utratę prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia?

Zgodnie z nowymi przepisami, nie zawsze nieobecność we wskazanym w L4 miejscu równać się będzie z cofnięciem prawa do zasiłku. Wyjątek stanowić mają nieobecności uzasadnione koniecznością podjęcia czynności incydentalnych lub zwykłych czynności dnia codziennego.

Chodzi tu nieobecność, która była uzasadniona względami zdrowotnymi (np. wizyta u lekarza, rehabilitacja) lub koniecznością podjęcia niezbędnych czynności związanych z leczeniem (np. zakup leków). Istotne jest jednak, aby czynności te miały bezpośredni związek z leczeniem i były udokumentowane.

Projektowane przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2025 r. Obecnie trwają konsultacje społeczne projektu ustawy.

Czasowa niezdolność do pracy – co mówią dane statystyczne?

Jak wynika z informacji statystycznej o wynikach kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy w III kwartale 2024 r. oraz w okresie I-IX 2024 r., kontrole zwolnień lekarskich są coraz skuteczniejsze.

Jak podaje ZUS, w III kwartale 2024 r. przeprowadzono 115,4 tys. kontroli osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy, których skutkiem było wydanie 9,2 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych. Dla porównania w II kwartale 2024 r. wydanych zostało 8,9 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych.

Przypomnijmy, że ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nadaje także uprawnienia płatnikom, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych, w zakresie kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy zgodnie z ich celem.

Tymczasem skuteczniejsze kontrole to dla pracodawców wymierne korzyści takie jak m.in.:

• mniejsze ryzyko finansowe związane z wypłatą nieuzasadnionych świadczeń, oraz
• większa świadomość pracowników, co do konsekwencji nieprawidłowego wykorzystywania zwolnień lekarskich.

Zmniejsz koszty, zwiększ efektywność i zyskaj pewność, że wszystkie kwestie kadrowe są prowadzone zgodnie z prawem.
Skorzystaj z naszej usługi: Outsourcing kadr