Praca na L4? MRPiPS szykuje rewolucję w zwolnieniach chorobowych

Już od 1 stycznia 2026 roku system zwolnień lekarskich ma przejść prawdziwą rewolucję. Najnowszy projekt zmian w ubezpieczeniach społecznych nie tylko umożliwi łączenie zasiłku z pełnym wynagrodzeniem przy wielu umowach, ale także zezwoli na incydentalne aktywności zawodowe podczas L4 (z wyłączeniem poleceń pracodawcy). Eksperci ostrzegają przed potencjalnymi nadużyciami.

Dwa etaty, różne statusy – zwolnienie i praca jednocześnie?

Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (projekt UD114) wprowadza istotną zmianę w zakresie zwolnień lekarskich dla osób zatrudnionych na kilku umowach. Zgodnie z nowym art. 17 ust. 1d, pracownik będzie mógł przebywać na L4 z jednego tytułu ubezpieczenia i jednocześnie pracować (jeśli lekarz nie widzi przeciwwskazań ze względu na charakter pracy) oraz pobierać pełne wynagrodzenie z innego. Co więcej, projekt przyznaje pracownikowi prawo do wnioskowania o jedno zaświadczenie ZLA, niezależnie od liczby miejsc zatrudnienia, co budzi poważne obawy pracodawców. Eksperci wskazują, że taka sytuacja może prowadzić do narażenia zdrowia pracownika, ponadto nie zwalnia pracodawcy z obowiązków w zakresie bezpieczeństwa pracy. Nowe przepisy mogą wiec znacząco zwiększyć podatność L4 na nadużycia. kluczowe decyzje powinny pozostać w rękach lekarzy i ZUS, a nieprecyzyjne sformułowanie „incydentalnej aktywności” może otworzyć drogę do nieuczciwych praktyk.

Jednak jak wynika z uzasadnienia rządowego projektu nowelizacji, dotychczasowa praktyka pozbawiania pracownika zasiłku chorobowego, gdy ten będąc na zwolnieniu u jednego pracodawcy, jednocześnie pracuje u innego, jest uznawana za nieuzasadnioną. Projektodawcy argumentują, że utrata prawa do zasiłku nie powinna mieć miejsca, gdy zwolnienie lekarskie jest przedstawiane tylko u jednego z pracodawców, a u drugiego praca jest świadczona. W doktrynie prawniczej podkreśla się, że niezdolność do pracy to nie to samo co choroba. Jest to prawne pojęcie określające wpływ choroby na zdolność do wykonywania konkretnej pracy. Dlatego, stan zdrowia uniemożliwiający wykonywanie jednej pracy (np. chrypka dla prezentera TV) nie musi wykluczać możliwości wykonywania innej (praca redakcyjna). Tym samym, niewykorzystanie całego zwolnienia lekarskiego nie powinno automatycznie pozbawiać prawa do zasiłku u tego pracodawcy, u którego pracownik powstrzymuje się od pracy.

Wyjazd na L4? – nowe regulacje i kontrowersje

Projekt nowelizacji wprowadza konkretne zasady dotyczące wyjazdów zagranicznych w trakcie zwolnienia lekarskiego. Utrzymany zostaje obowiązek informowania ZUS o miejscu pobytu. Co istotne, wyjazd do krajów spoza Unii Europejskiej będzie możliwy, jeśli wynika z zaleceń lekarskich lub jest podyktowany ważnymi okolicznościami, takimi jak sprawy rodzinne, a lekarz dodatkowo stwierdzi, że nie jest to sprzeczne z celem zwolnienia. Projekt dopuszcza również krótkotrwałe wyjścia z domu na niezbędne zakupy czy wizytę lekarską. Eksperci przewidują, że choć większość pracowników nie będzie nadużywać nowych przepisów, to znajdą się tacy, którzy będą próbowali je wykorzystać, co ostatecznie obciąży pracodawców.

Nowa definicja pracy zarobkowej na L4 – wyjątki i możliwości

W ramach proponowanych zmian, Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (MRPiPS) dąży do sprecyzowania pojęcia „pracy zarobkowej” w kontekście zwolnienia lekarskiego. Zgodnie z projektem (art. 17 ust. 1a ustawy), za pracę zarobkową uznawana będzie każda działalność o charakterze odpłatnym, niezależnie od formy prawnej jej wykonywania. Wyjątkiem będą jedynie incydentalne czynności, których podjęcie w czasie L4 jest niezbędne z uwagi na istotne okoliczności. Oznacza to, że pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim z tytułu umowy o pracę będzie mógł wykonywać pracę w ramach innego stosunku prawnego, na przykład umowy zlecenia, pod warunkiem, że rodzaj tej pracy nie będzie przeciwwskazany przez lekarza orzekającego o niezdolności do pracy w związku z daną chorobą. Więcej o nowej definicji pracy zarobkowej pisaliśmy w artykule: Zmiany w L4 – projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Kiedy i czy nowe przepisy o L4 wejdą w życie?

Aktualnie projekt nowelizacji zasad dotyczących zwolnień lekarskich znajduje się na etapie prac w Radzie Ministrów i nie trafił jeszcze do Sejmu. Termin zgłaszania uwag w ramach konsultacji publicznych i opiniowania upłynął w połowie listopada 2024 roku.

Obecnie Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, jako autor projektu, analizuje zgłoszone uwagi i przygotowuje do nich stanowisko. Szczegółowy przebieg prac Rady Ministrów nad projektem jest dostępny tutaj. Pierwotnie zakładano, że nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2025 roku, jednak ten termin nie został dotrzymany. W związku z tym, konieczne jest śledzenie dalszego procesu legislacyjnego, aby ustalić ostateczną datę ich wejścia w życie.

Rozliczanie czasu pracy – sprawdź, jak możemy pomóc

Efektywne rozliczanie czasu pracy to fundament sprawnego zarządzania zasobami ludzkimi i optymalizacji kosztów w każdej organizacji. System RCP Asistar, będący integralną częścią naszej platformy, dostarcza kompleksowe narzędzie do automatyzacji tego procesu, wspierając zarówno kadrę zarządzającą, działy HR i płacowe, jak i samych pracowników. Jeśli poszukujesz nowoczesnego rozwiązania, które usprawni ewidencję, analizę i planowanie czasu pracy w Twojej firmie, zapraszamy do kontaktu i zapoznania się z możliwościami systemu RCP Asistar.

Zapytaj o ofertę